رشد زرشک بی‌دانه در خراسان جنوبی، پایتخت جهانی این محصول، با قدمتی ۲۵۰ ساله، به‌رغم نقش مهم اقتصادی و فرهنگی‌اش، با چالش‌های فراوانی روبروست. با وجود مقاومت بالای این گیاه در برابر خشکسالی و شرایط سخت کویری، سال‌هاست که مشکلات زرشک‌کاران بدون تغییر باقی مانده است.
کمبود بارش، خشکسالی‌های پیاپی، و آسیب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی، تولید زرشک را با تهدید جدی مواجه کرده است. با این حال، مقاومت بالای این گیاه در برابر شرایط سخت اقلیمی، باعث شده تا کشاورزان منطقه کویری خراسان جنوبی همچنان به کشت آن ادامه دهند؛ اما این امر، امید آن‌ها را به حل مشکلاتشان زنده نگه داشته است. با شروع فصل برداشت، زخم مشکلات قدیمی زرشک‌کاران بار دیگر نمایان می‌شود و وعده‌های حل نشده مسئولان، دغدغه اصلی آن‌ها است.
یک زرشک‌کار با ۶ هکتار باغ، از کاهش یک‌سومی تولید امسال به دلیل گرمای شدید و طوفان خبر می‌دهد. وی از نبود حمایت کافی از سوی مسئولان، ضعف پوشش بیمه‌ای، و جبران خسارت ناچیز بیمه در مواقع بحرانی گلایه می‌کند. به گفته وی، بیمه تنها در صورت نابودی کامل محصول، مبلغ ناچیزی را جبران می‌کند که با درآمد واقعی باغداران بسیار فاصله دارد. سال گذشته، با وجود خسارت‌های قابل توجه، بیمه تنها بخشی از خسارت را پرداخت کرد و مابقی آن برای حق بیمه سال آینده کسر شد.
رکود بازار، باعث شده تا برخی زرشک‌کاران برای پرداخت بدهی‌های خود مجبور به فروش محصول به‌صورت خام و با قیمت پایین به دلالان شوند. نبود صنایع تبدیلی و خشک‌کن‌های مجهز، باعث خام‌فروشی و خروج زرشک از استان و کاهش ارزش افزوده آن می‌شود. یک زرشک‌کار دیگر نیز از عدم رضایت خود از خرید توافقی زرشک توسط تعاون روستایی می‌گوید و نرخ خرید پایین‌تر تعاونی نسبت به دلالان را دلیل این نارضایتی خود عنوان می‌کند.
در شهرستان درمیان نیز، خشکسالی، طوفان، و شیوع آفت زنگ زرشک، باعث کاهش شدید تولید شده است. این آفت، به‌عنوان یک بیماری صعب‌العلاج شناخته می‌شود که سم‌پاشی تنها می‌تواند از گسترش آن جلوگیری کند. نبود امکانات کافی برای سم‌پاشی، رها شدن برخی باغات، و نبود بارگاه‌های مناسب برای خشک کردن زرشک، از دیگر مشکلات این منطقه است.
مدیرکل دفتر میوه‌های سردسیری و خشک وزارت جهاد کشاورزی، بر لزوم استفاده از دانش بنیان‌ها در تمام مراحل تولید زرشک، بهبود کیفیت، ساماندهی زنجیره ارزش، و افزایش ارزش افزوده این محصول تاکید می‌کند. وی ایران را با تولید ۱۲۵ هزار تن زرشک، رتبه اول تولید جهانی این محصول می‌داند و خراسان جنوبی را تولید کننده ۹۸ درصد زرشک بی‌دانه جهان معرفی می‌کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، از کاهش ۲۰ درصدی تولید زرشک در سال جاری خبر می‌دهد و بر ضرورت احداث مجتمع‌های بارگاهی برای خشک کردن زرشک تاکید می‌کند. وی از اقدامات انجام‌شده برای کنترل آفت زنگ زرشک و حمایت از تولیدکنندگان صحبت می‌کند، اما به مشکلات موجود در این زمینه نیز اشاره می‌کند. همچنین وی از صدور مجوز برای بسته‌بندی و فرآوری زرشک خبر می‌دهد و از خرید توافقی زرشک توسط تعاون روستایی نیز سخن به میان می‌آورد.
بیشترین آلودگی به آفت زنگ زرشک در شهرستان‌های درمیان و زیرکوه گزارش شده است و اقدامات لازم برای کاهش بار میکروبی زرشک و بهبود روش‌های خشک کردن آن در دست اقدام است.
