## طلای سرخ ایرانی در مسیر قاچاق: چالش های صادرات زعفران
صادرات زعفران، طلای سرخ ایران، در سال های اخیر با چالش هایی روبرو شده است که سبب کاهش قابل توجه آن شده است.
این کاهش نه تنها در وزن، بلکه در ارزش ریالی نیز قابل مشاهده است، چرا که افزایش نرخ ارز و کاهش پایه پولی کشور تحت تاثیر تحریم ها، ممکن است رقم صادرات را به صورت ظاهری افزایش دهد.
با وجود اینکه ایران 85 تا 90 درصد نیاز بازار جهانی به زعفران را تامین می کند، قاچاق این محصول ارزشمند به دلیل تحریم ها، مانع از دستیابی به سودآوری مورد انتظار برای کشور شده است.
سید روح الله لطیفی، مدیرکل سابق دفتر مطالعه، پایش و توسعه بازار سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، در گفتگو با مهر، درباره آمار صادرات زعفران در ۶ ماه نخست سال گفت: “در این مدت، 57.1 تن زعفران به ارزش 49 میلیون و 465 هزار و 960 دلار صادر شده است. این آمار نسبت به مدت مشابه سال گذشته 41.5 درصد در وزن و 52.2 درصد در ارزش کاهش یافته است.”
وی با اشاره به ترکیب زعفران صادراتی، گفت: “حدود 45 درصد صادرات در قالب بسته بندی های کوچک (بین یک تا ۳۰ گرم) و حدود 55 درصد صادرات در بسته بندی های بزرگ و به صورت فله ای انجام شده است. این در حالی است که در سال گذشته، 71.3 درصد صادرات به صورت فله ای و 28.7 درصد در قالب بسته بندی انجام شده است.”
لطیفی تصریح کرد: “با وجود کاهش حجم صادرات، امسال به سمت صادرات با برند و بسته بندی ایرانی حرکت کرده ایم.”
اما سوال اصلی این است که منافع قاچاق طلای سرخ به جیب چه کسانی می رود؟
لطیفی با اشاره به قاچاق این محصول به افغانستان، عنوان کرد: “با وجود حفظ سطح زیر کشت زعفران و تداوم تولید، شاید بتوان گفت میزان قاچاق این محصول، به اندازه همان مقدار کاهشی که در آمار صادرات رسمی زعفران از گمرکات کشور به بازار جهانی نشان می دهد، باشد.”
وی در خصوص دلایل قاچاق، اظهار کرد:
* همجواری استان های تولیدکننده اصلی زعفران با افغانستان و تسهیل خروج از کشور از طریق شهروندان ایرانی و افغانستانی به دلیل روابط فامیلی.
* عدم بازگشت ارز صادراتی و تمایل فعالان این حوزه به سمت صادرات غیررسمی.
* همجواری افغانستان با هند که سالانه 50 تا 60 تن زعفران مصرف می کند و تعرفه گمرکی صفر برای صادرات از افغانستان به هند، در مقابل تعرفه 38 درصدی برای تجار با مبدا ایران به هند.
وی با بیان اینکه افغانستان با صادرات زعفران ایرانی از طریق خودش، بازار هند را بهتر در دست می گیرد، ادامه داد: “مسئولان داخلی باید با رایزنی با مسئولان هندی، زمینه تعاملات بهتری بین دو کشور ایجاد کنند تا مانع تجارت غیررسمی طلای سرخ که یکی از ارزآورترین محصولات کشاورزی است، شوند.”
این مسئول یادآور شد: “رفع چالش های تعهد ارزی نیز می تواند به کاهش تجارت غیررسمی زعفران کمک کند.”
**مقصدهای صادرات زعفران ایرانی**
مدیرکل سابق دفتر مطالعه، پایش و توسعه بازار سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، درباره مقصدهای صادراتی زعفران ایران، گفت: “این محصول در ۶ ماه نخست سال به ۵۰ کشور جهان صادر شد. مقصد اول امارات با 15 هزار و 610 کیلوگرم بود که تقریباً 28 درصد صادرات را به خود اختصاص داده است. دومین مقصد، اسپانیا بوده که متاسفانه حدود ۱۰۰ سال است زعفران ایرانی را به نام اسپانیا می شناسند. ۱۱ هزار و ۵۶ کیلوگرم زعفران به این کشور صادر شد که 7 هزار و 665 کیلوگرم آن به شکل فله ای بوده است. مقصد سوم چین بود که 10 هزار و 473 کیلوگرم به آن صادر شد و 8 هزار و 14 کیلوگرم آن به شکل فله ای بود. افغانستان مقصد چهارم صادرات زعفران ایرانی است که 6 هزار و 908 کیلوگرم صادرات رسمی به این همسایه انجام شده است. قطر با خرید 2 هزار و 263 کیلوگرم مقصد پنجم است. سایر بازارها عبارتند از: ایتالیا، عمان، هند، یونان، انگلستان، ترکیه، نپال، موریس، نیوزلند، اتریش، روسیه، فیلیپین، بلژیک، ژاپن، پاکستان، تایلند، تایوان، آلمان، هلند، مالزی، کویت، کانادا، سوئیس، سوئد، صربستان و … .”
