آخرین ویرایش در آذر ۱۸, ۱۴۰۴ توسط سردبیر مسیر آنلاین
بازار ارز، طلا و سکه در روزهای اخیر با موجی از نوسانات شدید روبهرو شده است که منجر به ثبت رکوردهای قیمتی بیسابقهای شدهاند. هر سیگنال کوچک، اعم از مثبت یا منفی، قادر است این بازار حساس را با التهابات بزرگی مواجه کند و اکنون دلار از کانال ۱۲۰ هزار تومان و سکه از مرز ۱۳۰ میلیون تومان عبور کرده، در حالی که هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز در کانال ۱۲ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان معامله میشود. کارشناسان معتقدند این جهشهای قیمتی صرفاً ناشی از هیجانات مقطعی نیست، بلکه مجموعهای از سیاستهای اقتصادی دولت، انتظارات تورمی و ابهامات بیرونی، عامل اصلی این نوسانات بازار ارز و طلا هستند.
تحلیل کارشناسان از دلایل اصلی نوسانات بازار ارز و طلا
بر اساس گزارشهای میدانی و تحلیل کارشناسان اقتصادی، نوسانات بازار ارز و طلا در ایران تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد که از تصمیمات اقتصادی داخلی تا تحولات بینالمللی را در بر میگیرد. ابوذر بشیری، کارشناس اقتصادی، ریشه این افزایش قیمتها را در تصمیمات اقتصادی دولت، فشار بودجهای و ابهامات بینالمللی میداند. وی تأکید میکند که کمعمق بودن بازار آزاد، زمینه را برای رکوردشکنیهای پیاپی فراهم کرده و سهم تقاضای سفتهبازانه را در این میان افزایش داده است. مهدی بهنامه، عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی نیز به ناامنیهای سیاسی بینالمللی و دادههای تورمی به عنوان عوامل کلیدی اشاره میکند.
سیاستهای داخلی؛ کاتالیزور نوسانات بازار ارز
سیاستها و تصمیمات اقتصادی داخلی نقش پررنگی در تشدید نوسانات بازار ارز ایفا میکنند. ابوذر بشیری، کارشناس اقتصادی، چندین عامل مؤثر را برمیشمرد:
کاهش عرضه رسمی ارز: آمارها نشان میدهد که عرضه ارز رسمی در سال جاری نسبت به سال گذشته ۱۶ درصد کاهش یافته است. این کاهش عرضه، در کنار حذف ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی برای واردات اقلامی مانند برنج، به صورت مستقیم بر انتظارات تورمی در کوتاهمدت تأثیر گذاشته و باعث افزایش نرخها در بازار آزاد میشود.
مصوبات وارداتی جدید: مصوبه واردات بدون انتقال ارز، که با هدف تسهیل واردات معرفی شد، عملاً بخش قابل توجهی از نیاز ارزی واردکنندگان را به بازار آزاد منتقل کرده است. در بازاری که از عمق کافی برخوردار نیست، چنین جابهجایی ناگهانی تقاضا، منجر به جهش قیمتها میشود. همچنین، سیاست تأمین بخشی از ارز واردات از بازار دوم، نرخها را در مرکز مبادله افزایش داده و بازار آزاد نیز با فاصله کوتاهی از این روند تبعیت میکند.
انتظارات ناشی از اصلاح قیمت حاملهای انرژی: بازار ارز معمولاً پیش از هرگونه اصلاح قیمت در حاملهای انرژی مانند بنزین، واکنش نشان داده و این موضوع به انتظارات تورمی دامن میزند.
تاثیر ریسکهای جهانی بر نوسانات و رکوردشکنی دلار و طلا
علاوه بر عوامل داخلی، ریسکها و تحولات بینالمللی نیز به شدت بر نوسانات بازار ارز ایران تأثیرگذارند. مهدی بهنامه با اشاره به تاریخچه عملکرد دلار و طلا به عنوان داراییهای امن، توضیح میدهد که با بروز ناامنیها و ابهامات سیاسی در سطح بینالملل، مردم به سمت خرید این کالاها روی میآورند. این افزایش تقاضا، به نوبه خود، قیمتها را به سطوح بیسابقهای میرساند. همچنین، دادههای تورمی، چه در سطح جهانی و چه در داخل کشور، مردم را برای حفظ ارزش داراییهایشان به خرید دلار و طلا سوق میدهد. افزایش تقاضای فصلی در پایان سال میلادی، ناشی از تسویه حسابهای شرکتها و نیاز مسافران خارجی نیز، بر این روند افزایشی میافزاید. بشیری نیز افزایش ریسکهای بیرونی و حساسیت تاریخی بازار به اخبار سیاسی را از دیگر عوامل مهم در ثبت رکوردهای جدید قیمتی میداند.
راهکارهای مهار نوسانات بازار ارز و تثبیت قیمتها
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که کنترل نوسانات بازار ارز در شرایط فعلی، گرچه پیچیده به نظر میرسد، اما مسیرهای مشخصی دارد. ابوذر بشیری راهکارهایی را برای مدیریت و تثبیت بازار ارز پیشنهاد میدهد:
افزایش عرضه در بازار رسمی: تزریق واقعی و پایدار ارز به بازار رسمی، میتواند فشار تقاضا را کاهش داده و تعادل را برقرار کند.
کنترل تقاضای سفتهبازانه: اعمال سیاستهای مؤثر برای مهار تقاضای سوداگرانه از اهمیت بالایی برخوردار است.
ثباتبخشی به انتظارات و شفافیت: ایجاد فضای اطمینانبخش و شفافسازی سیاستهای ارزی آتی، نقش مهمی در تعدیل انتظارات عمومی و جلوگیری از رفتارهای هیجانی دارد.
بانک مرکزی نیز در همین راستا، اقداماتی را در دستور کار قرار داده است. ادامه برنامه حراج هفتگی سکه تا پایان سال و آغاز طرح پیشفروش سکه با سررسید اسفندماه از اواخر آذرماه، از جمله این تدابیر برای تنظیم بازار، مدیریت تقاضا و کاهش جذابیت فعالیتهای سفتهبازانه اعلام شده است.
بهنامه ضمن تأکید بر قدرت بانک مرکزی در کنترل حجم پول برای مهار تورم و نوسانات بازار ارز، خاطرنشان میکند که کنترل اساسی نیازمند اصلاح فاکتورهای عمیقتری مانند کاهش وابستگی به درآمد نفتی و رفع ناآرامیهای بینالمللی است. تجربه سالهای گذشته نشان داده است که هرگاه بازار رسمی فعالتر شده و سیاستها با شفافیت بیشتری اعلام گشتهاند، بازار آزاد در مدت کوتاهی آرامش خود را بازیافته است.
مطالب مرتبط
- تصویب بودجه ۲۰۲۶ عربستان با کسری ۴۴ میلیارد دلاری؛ چالشهای بلندپروازیهای اقتصادی ریاض
- افزایش نگرانکننده تب مالت در خراسان شمالی
- پسته ایران به سمت مغزمحوری؛ ۴۷ درصد صادرات سالانه در قالب مغز صادر شد
- نفت صعود کرد؛ تحریمهای احتمالی روسیه و فشارهای ژئوپلیتیک بازار را بالا برد
مریم صباحی ، سردبیر مسیر آنلاین با تجربه و تخصص در خبرنگاری