جشنواره فیلم دریای سرخ، گامی بلند در سینمای عربستان
حضور فیلم “ساعت 6 صبح” به کارگردانی مهران مدیری در بخش مسابقه جشنواره فیلم دریای سرخ، چندی پیش خبرساز شد. این انتخاب، با توجه به فضای خاص فیلم و ماهیت بین‌المللی جشنواره، در نگاه اول شگفت‌آور به نظر می‌رسید. اما با آشکار شدن همکاری مشترک ایران و عربستان در تولید این فیلم، این شگفتی کاهش یافت. به نظر می‌رسد عربستان با سرمایه‌گذاری در این پروژه سینمایی ایرانی، به دنبال معرفی آن در مهمترین رویداد سینمایی خود بوده است.
چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم دریای سرخ، از ۱۵ تا ۲۴ آذرماه در عربستان برگزار می‌شود و علاوه بر فیلم مدیری، دو فیلم کوتاه ایرانی نیز در بخش مسابقه حضور دارند. “دریچه” ساخته علیرضا کاظمی پور و پانته آ مصلح (مشارکت ایران و کانادا) و “جهش” به کارگردانی نگار حسن زاده.
پیشرفت شگفت انگیز سینمای عربستان
این رویداد، بهانه‌ای شد تا به تحول شگفت انگیز سینمای عربستان در سال‌های اخیر بپردازیم. تا چند سال پیش، سینما در این کشور وجود نداشت و اولین اکران عمومی فیلم پس از ۳۵ سال، در سال ۲۰۱۸ رخ داد. اما اکنون، عربستان بزرگترین جشنواره سینمایی خاورمیانه و آفریقا را برگزار می‌کند و با دعوت از فیلمسازان و بازیگران مطرح از سراسر جهان، از هالیوود و بالیوود تا شرق آسیا و اروپا، در تلاش است تا جشنواره دریای سرخ را به یکی از رویدادهای مهم سینمایی بین‌المللی تبدیل کند. حضور ستارگانی چون ویل اسمیت، جانی دپ و… در دوره‌های پیشین، نشان از این هدف بلندپروازانه دارد.
جشنواره دریای سرخ که در سال ۲۰۱۹ با هدف احیای سینمای عربستان تاسیس شد و پس از تاخیر به دلیل همه گیری کووید ۱۹، اولین دوره خود را در نوامبر ۲۰۲۱ برگزار کرد، از ویژگی منحصر به فردی برخوردار است: عدم اعمال هرگونه سانسور و محدودیت بر فیلم‌های شرکت کننده. مدیر جشنواره در سال ۲۰۲۱ از اصطلاح “محدودیت صفر” استفاده کرد. این رویکرد، حتی با وجود قوانین سختگیرانه عربستان در مورد مسائلی همچون همجنس‌گرایی، مشهود است. به عنوان مثال، فیلم مراکشی “قفطان آبی” که به داستان یک خیاط همجنسگرا می‌پردازد، در دومین دوره جشنواره به نمایش درآمد.
حمایت مالی گسترده از سینما
صندوق فیلم دریای سرخ، با حمایت مالی هفت فیلم در بخش بهترین فیلم بین المللی اسکار ۲۰۲۴، گامی مهم در توسعه سینمای منطقه برداشته است. این صندوق که تا ۵۰۰ هزار دلار به هر پروژه اعطا می‌کند، به دنبال حمایت از فیلم‌های سعودی، عربی و آفریقایی است. این صندوق، بخشی از اکوسیستم بزرگتری است که شامل بنیاد دریای سرخ، جشنواره، برنامه لابراتوار دریای سرخ و بازار فیلم می‌شود.
نفوذ سینمایی عربستان
همکاری عربستان با مهران مدیری، یکی از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های سینمای ایران، به خوبی نشان‌دهنده استراتژی این کشور برای افزایش نفوذ سینمایی خود از طریق همکاری با افراد مشهور است. انتشار تصاویر مهران مدیری در جشنواره، به طور قطع بازتاب گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی خواهد داشت و راهی کارآمد برای معرفی جشنواره دریای سرخ در ایران و دیگر کشورها محسوب می‌شود.
البته این رویکرد، همواره با انتقاداتی از سوی برخی نهادهای فرهنگی روبه‌رو بوده است. به ویژه در سال گذشته، به دلیل بی‌توجهی به وقایع غزه و برگزاری جشنواره، این رویداد مورد حمله قرار گرفت. اما عربستان به فعالیت خود در زمینه توسعه سینما ادامه می‌دهد و در مدت 6 سال، موفق به افتتاح 600 سالن سینما در کشور خود شده و یکی از پرفروش‌ترین بازارهای سینمایی جهان را به وجود آورده است.
