با وجود افزایش چشمگیر قیمت تخم مرغ در سال‌های اخیر و تبدیل آن به یک کالای نسبتا لوکس، این ماده غذایی همچنان جایگاه خود را در سبد خانوار ایرانی حفظ کرده است. دلیل این امر، قیمت مناسب‌تر آن نسبت به سایر منابع پروتئینی مانند گوشت، مرغ و ماهی است که دسترسی به آن را برای اکثر خانواده‌ها امکان‌پذیر می‌سازد.
اگرچه سرانه مصرف تخم مرغ در کشور ما حدود ۳ کیلوگرم کمتر از میانگین جهانی است، اما آمارها نشان از افزایش مصرف از ۱۲.۵ کیلوگرم به ۱۵ کیلوگرم در سال‌های اخیر دارند. این افزایش مصرف، حتی با وجود قیمت‌های بالا، نشان از اهمیت این ماده غذایی در رژیم غذایی ایرانیان دارد. لازم به ذکر است که تخم مرغ تنها در تهیه غذاهای اصلی کاربرد نداشته و در پخت شیرینی‌ها، کیک‌ها و سایر خوراکی‌ها نیز به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
**مصرف روزانه تخم مرغ چقدر باید باشد؟**
در گذشته، به دلیل وجود کلسترول در تخم مرغ، پزشکان توصیه به مصرف کنترل شده آن می‌کردند. اما امروزه، با پیشرفت علم تغذیه، حتی افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند چربی خون و فشار خون بالا نیز می‌توانند با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه، از این ماده غذایی مغذی بهره‌مند شوند.
ریحانه ملاحسینی، متخصص تغذیه، در گفتگویی بیان می‌کند که بزرگسالان سالم می‌توانند روزانه تا ۲ عدد تخم مرغ مصرف کنند، در حالی که کودکان می‌توانند روزانه حداکثر یک عدد تخم مرغ مصرف نمایند (کودکان در این مورد به افراد زیر ۱۲ سال اطلاق می‌شود). افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی نیز می‌توانند با نظارت متخصص تغذیه، تخم مرغ را به صورت کنترل شده در برنامه غذایی خود بگنجانند.
چرا تخم مرغ یک ماده غذایی کامل محسوب می‌شود؟
یکی از دلایل اصلی اهمیت تخم مرغ، تامین پروتئین مورد نیاز بدن است. با توجه به محدودیت‌ها و قیمت بالای پروتئین‌های حیوانی و همچنین عدم پذیرش گسترده برخی منابع پروتئینی گیاهی مانند توفو در فرهنگ غذایی ایرانیان، تخم مرغ به عنوان یک منبع پروتئینی با کیفیت و خوشمزه، جایگاه ویژه‌ای دارد.
**تخم مرغ، فراتر از پروتئین**
اما تخم مرغ فقط حاوی پروتئین نیست. این ماده غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی بوده و چربی موجود در آن برای افراد سالم هیچ ضرری ندارد. متخصصین تغذیه توصیه می‌کنند افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند کبد چرب یا فشار خون بالا، با مشورت متخصص تغذیه، برنامه غذایی خود را تنظیم کنند. برای مثال، افراد مبتلا به کبد چرب می‌توانند سفیده تخم مرغ (که پروتئین خالص است) را به طور آزادانه مصرف کنند، اما در مورد مصرف کل تخم مرغ نیاز به برنامه غذایی دقیق تحت نظر متخصص دارند.
مصرف تخم مرغ برای افراد دیابتی و مبتلا به فشار خون بالا نیز با مشورت پزشک و به صورت کنترل شده، بلامانع است. اما بیشترین محدودیت در مصرف تخم مرغ برای افراد مبتلا به چربی خون بالا و بیماران کلیوی است. در بیماران کلیوی، برخلاف سایر بیماری‌ها، مصرف سفیده تخم مرغ نیز باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود.
**آیا تخم مرغ می‌تواند جایگزین گوشت و ماهی شود؟**
مصرف بیش از ۱۳ تا ۱۴ تخم مرغ در هفته توصیه نمی‌شود، مگر در مواردی که تنها سفیده تخم مرغ مصرف شود. برای جایگزینی گوشت قرمز، می‌توان از منابع پروتئینی گیاهی مانند سویا، حبوبات و همچنین شیر و لبنیات استفاده کرد.
**تخم مرغ را از رژیم غذایی خود حذف نکنید**
هر تخم مرغ حاوی ۶ تا ۷ گرم پروتئین و ۵ تا ۶ گرم چربی است. یک سوم این چربی‌ها اشباع و دوسوم آن غیر اشباع هستند. چربی‌های اشباع که معمولا در مواد غذایی حیوانی یافت می‌شوند، برای سلامتی مضر هستند، در حالیکه چربی‌های غیر اشباع، موجود در منابع گیاهی، مفید می‌باشند.
توصیه متخصصان تغذیه این است که تخم مرغ به طور کامل از رژیم غذایی حذف نشود، حتی در افراد مبتلا به بیماری‌های مختلف. اما مصرف آن باید به صورت کنترل شده و آگاهانه باشد. مصرف یک عدد تخم مرغ در هفته برای افراد دیابتی، مبتلا به فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی توصیه می‌شود. بهتر است تخم مرغ آب پز مصرف شود، اما نیمرو و املت نیز با رعایت نکات بهداشتی و استفاده از روغن‌های سالم، بلامانع است. افراد دیابتی و مبتلا به فشار خون بالا باید در پخت نیمرو از نمک کمتری استفاده کنند.
