جراحی زیبایی در ایران: رونق بازار و چالش‌های پنهان نظام سلامت را آشکار می‌کند

آخرین ویرایش در آبان ۲۶, ۱۴۰۴ توسط سردبیر مسیر آنلاین

در روزهایی که جامعه پزشکی ایران با چالش‌های معیشتی و بدهی‌های بیمه‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، حوزه‌ای از طبابت به نام جراحی زیبایی، به سرپناهی پردرآمد برای بسیاری از پزشکان، به‌ویژه پزشکان عمومی، تبدیل شده است. این پدیده، اگرچه در ظاهر راه‌حلی برای مشکلات اقتصادی قشر درمانی به نظر می‌رسد، اما در پس پرده، زنگ خطر کمبود پزشک در بخش‌های حیاتی و بروز معضلات جدی برای سلامت عمومی را به صدا درآورده است.

جراحی زیبایی؛ مقصد پولساز پزشکان عمومی

در شرایطی که پزشکان و مراکز درمانی با گلایه‌های عدیده از تعرفه‌های پایین و تأخیر در پرداخت مطالبات از سوی بیمه‌ها مواجه‌اند، گرایش به جراحی زیبایی به‌عنوان یک حوزه پرسود، رو به افزایش است. بسیاری از پزشکان عمومی، که پیشتر به نسخه‌نویسی و ویزیت بیماران مشغول بودند، اکنون به سمت ارائه خدمات زیبایی نظیر تزریق ژل، بوتاکس، لیفت و جراحی بینی متمایل شده‌اند. این تغییر رویکرد نه تنها فرصت‌های درآمدی جدیدی را برای این قشر فراهم کرده، بلکه تصویری متفاوت از مسیر شغلی پزشکان را در نظام سلامت ایران ترسیم می‌کند.

آمارهای نگران‌کننده از گرایش پزشکان عمومی به پزشکی زیبایی

این تغییر رویکرد، در آمارها نیز خود را نشان می‌دهد. از حدود ۹۰ هزار پزشک عمومی فعال در کشور، تنها حدود ۱۵ هزار نفر وارد دوره دستیاری تخصصی شده‌اند که این آمار گویای عدم تمایل بخش قابل توجهی از این قشر به ادامه مسیر طبابت عمومی یا تخصصی سنتی است. بسیاری از پزشکان معتقدند که با تعرفه‌های حداقلی ویزیت، تأمین هزینه‌های مطب‌داری و زندگی میسر نیست و انجام یک یا چند خدمت در حوزه پزشکی زیبایی، می‌تواند درآمدی به‌مراتب بالاتر و مطمئن‌تر را برای آنها به ارمغان آورد. این گرایش فزاینده به پزشکی زیبایی، در نهایت به کاهش دسترسی مردم به خدمات پزشکی عمومی، به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار و دور از مراکز استان‌ها، منجر خواهد شد. در حالی که نیاز به حضور پزشکان عمومی در خط مقدم ارائه خدمات بهداشتی و درمانی اولیه بیش از پیش احساس می‌شود، مسیر سودآوری جراحی زیبایی، جاذبه‌ای قدرتمند برای دور شدن از این مسئولیت ایجاد کرده است.

خطرات و پیامدهای سوءاستفاده از بازار جراحی زیبایی

جاذبه مالی بالای این حوزه، علاوه بر پزشکان عمومی، پای افراد سودجو و فاقد صلاحیت را نیز به این عرصه باز کرده است. این معضل نه تنها اعتماد عمومی به جامعه پزشکی را خدشه‌دار می‌کند، بلکه سلامت و حیات شهروندان را نیز با خطرات جدی مواجه می‌سازد. دادستانی تهران نیز با اشاره به این موضوع، از تشکیل ۲۲۲۴ پرونده در حوزه اشتغال و امور پزشکی بدون پروانه، ۴۵ پرونده تأسیس مراکز غیرمجاز، و ۲۴۳ پرونده اداره مراکز توسط افراد فاقد صلاحیت در سال جاری خبر داده است. ورود افراد فاقد مدرک و تخصص لازم به حوزه‌هایی نظیر جراحی بینی، تزریق بوتاکس و ژل، عوارض جبران‌ناپذیری برای بیماران به همراه داشته است. از عفونت‌ها و ناهنجاری‌های ظاهری گرفته تا خطرات جانی، همگی از پیامدهای مداخله غیرمجاز در امور پزشکی زیبایی هستند که لزوم نظارت دقیق‌تر و برخورد قاطع با متخلفان را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

چرا بازار جراحی زیبایی اینقدر جذاب است؟ تحلیل اقتصادی و اجتماعی

برای درک بهتر چرایی این گرایش، باید به چند عامل کلیدی توجه کرد:

تفاوت فاحش درآمدی: در حالی که یک پزشک عمومی در تهران ممکن است ماهانه بین ۱۸ تا ۴۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد، انجام تنها یک عمل جراحی زیبایی بینی می‌تواند حداقل ۳۰ میلیون تومان هزینه داشته باشد. با فرض انجام ۵ عمل در ماه، درآمد یک پزشک عمومی فعال در حوزه جراحی زیبایی به ۱۵۰ میلیون تومان می‌رسد که چهار برابر حداکثر درآمد یک پزشک عمومی نسخه‌نویس است. خدمات دیگر نظیر تزریق ژل و بوتاکس نیز به این درآمد می‌افزایند و آن را به حداقل ۲۰۰ میلیون تومان در ماه می‌رسانند.

تقاضای روزافزون: میل به زیبایی و تأثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی و فرهنگ سلبریتی‌ها، تقاضا برای انواع جراحی‌های زیبایی را به شدت افزایش داده است. این تقاضای بالا، بدون توجه به نیازهای واقعی یا پیامدهای احتمالی، بازاری بسیار سودآور را شکل داده که خارج از مکانیزم‌های معمول نظام سلامت فعالیت می‌کند.

علاوه بر این، نبود نظارت کافی بر تبلیغات گمراه‌کننده و ارائه خدمات توسط افراد فاقد صلاحیت، به این چرخه سوداگری دامن زده است.

ضرورت ساماندهی و راهکارهای حفظ سلامت عمومی در حوزه جراحی زیبایی

مواجهه با این چالش‌ها، نیازمند رویکردی جامع از سوی نهادهای مسئول است. برای ساماندهی بازار جراحی زیبایی و صیانت از سلامت عمومی، اقدامات زیر ضروری به نظر می‌رسد:

تقویت جایگاه پزشکان عمومی: بازنگری در تعرفه‌های پزشکی و ارائه حمایت‌های مالی و انگیزشی به پزشکان عمومی برای ادامه فعالیت در حوزه‌های ضروری و اولیه درمانی.

نظارت دقیق و قاطع: تشدید نظارت بر مراکز و افراد ارائه‌دهنده خدمات جراحی زیبایی و برخورد بدون اغماض با متخلفان و سودجویان فاقد صلاحیت. این نظارت باید شامل تبلیغات در فضای مجازی نیز باشد.

افزایش آگاهی عمومی: اطلاع‌رسانی گسترده به مردم درباره خطرات جراحی‌های زیبایی غیرتخصصی و اهمیت انتخاب پزشکان و مراکز معتبر و دارای مجوز.

همکاری بین‌بخشی: ایجاد هماهنگی بیشتر میان وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی، دستگاه قضایی و نیروی انتظامی برای مبارزه با مداخلات غیرمجاز در امور پزشکی.

در نهایت، پدیده گرایش پزشکان به جراحی زیبایی، آینه‌ای است برای بازتاب مشکلات عمیق‌تر نظام سلامت کشور. تا زمانی که مشکلات معیشتی پزشکان عمومی مرتفع نشود و نظارت بر بازار پرسود جراحی زیبایی به شکل مطلوب صورت نگیرد، این چالش‌ها همچنان سلامت جامعه را تهدید خواهد کرد و از کیفیت خدمات پزشکی عمومی خواهد کاست.

مجله خبری مسیر آنلاین