پکن – دولت چین در پی هشدارهای گروه‌های صنعتی درباره احتمال توقف تولید به دلیل کمبود مواد معدنی کمیاب، به غول‌های خودروسازی آمریکایی و اروپایی مهلت داد. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که صنایع خودروسازی جهان به شدت به این مواد، که چین رهبر بلامنازع زنجیره تامین آنهاست، وابسته‌اند.
“کانال سبز” برای تسریع صادرات به اتحادیه اروپا
وزارت بازرگانی چین روز شنبه اعلام کرد که قصد دارد یک “کانال سبز” برای درخواست‌های واجد شرایط مجوز صادرات ایجاد کند تا روند تأیید شرکت‌های اتحادیه اروپا تسریع شود. این خبر پس از مذاکرات تجاری مهم بین وانگ ون تائو، وزیر بازرگانی چین، و ماروس سفکوویچ، کمیسر تجارت اتحادیه اروپا، در پاریس هفته گذشته منتشر شد. وانگ ون تائو ابراز امیدواری کرده است که اتحادیه اروپا نیز “گام‌های متقابل” برداشته و اقداماتی برای ارتقای تجارت محصولات پیشرفته با چین، مطابق با قوانین، اتخاذ کند.
همزمان، گزارش‌ها حاکی از آن است که پکن مجوزهای مربوط به مواد معدنی کمیاب را به تأمین‌کنندگان غول‌های خودروسازی آمریکایی جنرال موتورز، فورد و استلانتیس نیز اعطا کرده است. این خبر، که ابتدا توسط رویترز جمعه گذشته منتشر شد، نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری چین در مواجهه با فشارهای بین‌المللی است.
محدودیت‌های قبلی و وابستگی استراتژیک
در اوایل آوریل، وزارت بازرگانی چین محدودیت‌های صادراتی را بر چندین ماده معدنی کمیاب که به طور گسترده در بخش‌های خودرو، دفاع و انرژی استفاده می‌شوند، اعمال کرده بود. این محدودیت‌ها در واکنش به افزایش تعرفه‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، بر محصولات چینی صورت گرفت. برخی از این مواد معدنی کمیاب، برای تولید موتورهای احتراق داخلی و خودروهای برقی حیاتی هستند.
چین با اختصاص تقریباً ۶۰ درصد از تولید جهانی مواد معدنی و فلزات کمیاب، رهبر بلامنازع این زنجیره تأمین است. مقامات آمریکایی پیش از این هشدار داده بودند که این تسلط در بحبوحه گرایش جهانی به منابع انرژی پاک‌تر، یک چالش راهبردی ایجاد می‌کند. برخی تحلیلگران این فشار بر عرضه مواد معدنی کمیاب را با بحران جهانی نیمه‌رساناها که تولید خودرو را در طول همه‌گیری ویروس کرونا مختل کرد، مقایسه کرده‌اند.
نگرانی‌های صنعت خودروسازی اروپا و جهان
پیش از اعلام برنامه‌های چین برای تسریع روند صدور مجوز صادرات، انجمن تولیدکنندگان خودرو اروپا (ACEA) در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود که برخی از اعضای این گروه در معرض خطر توقف تولید از ماه آینده قرار دارند. این گروه لابی خودرو که نماینده شرکت‌هایی مانند استلانتیس، رنو، فراری، فولکس واگن و ولوو است، اعلام کرد که از زمان اجرایی شدن محدودیت‌های آوریل، صدور مجوزهای صادرات مواد معدنی کمیاب توسط وزارت بازرگانی چین زمان قابل توجهی را به خود اختصاص داده است.
جاناتان اوریوردان، مدیر تجارت بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان خودرو اروپا، در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی اظهار داشت: “به‌طورکلی، ذخایر جهانی این مواد معدنی کمیاب بسیار کم است و با توجه به اینکه چین تأمین‌کننده عمده جهانی است، این بدان معناست که در فقدان این مجوزهای صادراتی، این ذخایر از ابتدای آوریل به تدریج کاهش یافته‌اند. به تدریج به یک لحظه بسیار بسیار بحرانی نزدیک می‌شویم که در آن این ذخایر تمام می‌شود و به‌طور بالقوه شاهد توقف تولید خواهیم بود.”
همچنین، رویترز هفته گذشته گزارش داد که شرکت خودروسازی سوزوکی موتور ژاپن به دلیل محدودیت‌های چین در زمینه مواد معدنی کمیاب، تولید خودروی سویفت خود را به حالت تعلیق درآورده است. این رویدادها نشان‌دهنده آسیب‌پذیری جهانی در برابر نوسانات در زنجیره تأمین مواد حیاتی است.
آینده تقاضا و چالش‌های پیش‌رو
با توجه به سرعت گرفتن گذار به انرژی پاک، انتظار می‌رود تقاضا برای مواد معدنی حیاتی و کمیاب در سال‌های آینده به صورت تصاعدی افزایش یابد. این روند، اهمیت یافتن منابع جدید، توسعه فناوری‌های بازیافت و ایجاد زنجیره‌های تأمین متنوع‌تر را بیش از پیش ضروری می‌سازد. آیا این اقدامات اخیر چین می‌تواند به ثبات کوتاه‌مدت بازار کمک کند یا جهان به دنبال راهکارهای بلندمدت برای کاهش وابستگی به یک منبع واحد خواهد بود؟