## پوکی استخوان: بیماری خاموش که سلامت استخوان را تهدید می کند
پوکی استخوان، یک بیماری مزمن است که با گذشت زمان استخوان‌ها را ضعیف و شکننده می‌کند و آن‌ها را مستعد شکستگی می‌کند. این شکستگی‌ها می‌توانند منجر به درد شدید، ناتوانی و از دست دادن استقلال، به ویژه در افراد مسن شوند.
پوکی استخوان بیشتر زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به طوریکه از هر سه زن بالای 50 سال، یک نفر به دلیل پوکی استخوان دچار شکستگی می‌شود و این شرایط در هر 5 مرد نیز رخ می‌دهد. اما این بیماری تنها مختص افراد مسن نیست و جوانان نیز به دلایل مختلفی مانند ژنتیک، سبک زندگی و برخی شرایط پزشکی در معرض خطر هستند.
عوامل مختلفی بر ابتلا به پوکی استخوان تاثیر گذار هستند. برخی از این عوامل مانند سن، جنسیت، تاریخچه خانوادگی و قومیت قابل تغییر نیستند. با افزایش سن، تراکم استخوان به طور طبیعی کاهش می‌یابد. زنان به ویژه به دلیل تغییرات هورمونی در دوران یائسگی در معرض خطر بیشتری هستند. ژنتیک نیز در این بیماری نقش مهمی دارد و سابقه خانوادگی پوکی استخوان خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
اما عواملی مانند سطح هورمون، عادات غذایی، استفاده از داروها، انتخاب‌های سبک زندگی و برخی شرایط پزشکی قابل تغییر هستند. کاهش استروژن در زنان و تستوسترون در مردان، خطر پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. عدم تعادل تیروئید نیز می‌تواند موثر باشد. مصرف ناکافی کلسیم و ویتامین D، اختلالات خوردن و استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها باعث ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود. عوامل سبک زندگی مانند عدم فعالیت فیزیکی، سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل نیز به شکنندگی استخوان‌ها کمک می‌کند.
پوکی استخوان در مراحل اولیه علائم واضحی ندارد و به عنوان “بیماری خاموش” شناخته می‌شود. اولین نشانه‌های پوکی استخوان، تحلیل لثه، کاهش قدرت دست و شکنندگی ناخن‌ها هستند که نشان دهنده کاهش کلی توده استخوانی هستند. این علائم خفیف ممکن است نادیده گرفته شوند، اما نشانه‌ای مهم از مشکلات بالقوه در سلامت استخوان هستند.
با پیشرفت پوکی استخوان، علائم واضح‌تر و بارزتری ظاهر می‌شوند. درد مزمن در ناحیه کمر، کاهش قد و حالت خمیده از علائم رایج هستند که به دلیل شکستگی یا افتادگی مهره‌ها به وجود می‌آیند. شکستگی‌ها به دلیل سقوط از ارتفاع کم یا فعالیت‌های ساده، به ویژه در نواحی لگن، ستون فقرات و مچ دست، نشان دهنده پوکی استخوان پیشرفته هستند.
تشخیص زودهنگام و مداخله می‌تواند به مدیریت موثر پوکی استخوان و جلوگیری از شکستگی‌های جدی کمک کند. در صورت مشاهده علائم پوکی استخوان، مراجعه به پزشک برای تست تراکم استخوان و ارزیابی بیشتر ضروری است.
درمان پوکی استخوان شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، داروها و مداخلات جراحی است. تغییر سبک زندگی نقش مهمی در این زمینه دارد.
رژیم غذایی متعادل غنی از کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان‌ها ضروری است. کلسیم را می‌توان از محصولات لبنی، سبزیجات برگ‌دار و غذاهای غنی شده تامین کرد. ویتامین D را نیز از طریق قرار گرفتن در معرض آفتاب و برخی غذاها می‌توان دریافت کرد. این دو، پایه و اساس یک رژیم غذایی سالم برای استخوان‌ها را تشکیل می‌دهند.
ورزش منظم، یکی دیگر از ارکان پیشگیری و مدیریت پوکی استخوان است. تمرینات وزنه برداری مانند پیاده روی، دویدن همراه با تمرینات مقاومتی و تعادلی، در تقویت استخوان‌ها و عضلات، بهبود هماهنگی و کاهش خطر افتادن بسیار مفید هستند.
در موارد شدیدتر، مداخلات جراحی ممکن است لازم باشد. در موارد شکستگی‌های جدی، مانند شکستگی‌هایی که در لگن یا مچ دست رخ می‌دهند، جراحی ممکن است برای بازیابی عملکرد و تحرک ضروری باشد.
ویزیت‌های منظم برای مدیریت موثر پوکی استخوان بسیار مهم است. این ارزیابی‌ها معمولاً شامل تکرار آزمایشات سنجش تراکم استخوان، معمولاً هر یک یا دو سال یک بار، برای پیگیری پیشرفت و ارزیابی اثربخشی درمان و مدیریت پوکی استخوان و کاهش خطر شکستگی‌ها ضروری است.
فیزیوتراپی نقش حیاتی در درمان و توانبخشی افراد مبتلا به پوکی استخوان ایفا می‌کند. برنامه‌های ورزشی مناسب، آموزش تعادل و هماهنگی از جمله برنامه‌های فیزیوتراپی هستند.
فیزیوتراپیست‌ها با برنامه‌های ورزشی که شامل تمرینات وزن اندازی مانند پیاده روی، تمرینات مقاومتی با استفاده از وزنه‌ها یا نوارهای مقاومتی، تمرینات انعطاف پذیری و کششی هستند، به بیماران کمک می‌کنند تا دامنه حرکتی خود را بهبود دهند و از افتادن پیشگیری کنند.
