آخرین ویرایش در مهر ۱۲, ۱۴۰۴ توسط سردبیر مسیر آنلاین
قیمت تخم‌مرغ این هفته جهش دیگری را تجربه کرد و به حدود ۸۸–۹۳ هزار تومان در بازار مصرف رسید. این افزایش صرفاً محصول یک عامل نیست؛ ترکیبی از نوسان قیمت نهاده‌ها، مکانیسم توزیع دولتی و آزاد، تغییر الگوی تقاضا و هزینه‌های مکمل تولید باعث شده تا محصولی که پیش‌تر با حاشیه سود اندک تولید می‌شد، اکنون فشار قیمتی قابل‌توجهی را به مصرف‌کننده و تولیدکننده وارد کند.
وضعیت کنونی قیمت‌ها و آمارهای محلی
- قیمت درب مرغداری: توافق جدید حدود ۷۸ هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم؛ در عمل بین ۷۴–۷۵ هزار تومان گزارش شده است.
- قیمت مصرف‌کننده: فروش در بازار تا حدود ۹۳ هزار تومان مشاهده شده که بالاتر از سطح مصوب، مصداق تخلف است.
- قیمت ذرت: در سامانه بازارگاه ۱۱,۳۰۰–۱۲,۰۰۰ تومان؛ در بازار آزاد ۲۰–۲۱ هزار تومان که نشان‌دهنده شکاف جدی تامین است.
ریشه‌های واقعی افزایش قیمت
- شکاف بازارگاه و بازار آزاد نهاده‌ها زمانی که بخشی از ذرت و سویا به‌صورت دولتی توزیع می‌شود اما تحویل به موقع یا به اندازه کافی انجام نمی‌گیرد، مرغداران ناچار به خرید آزاد با قیمت دوبرابری می‌شوند؛ این تفاوت مستقیماً به بهای تمام‌شده هر شانه و در نهایت هر کیلو تخم‌مرغ منتقل می‌شود.
- افزایش هزینه‌های جانبی تولید قیمت بسته‌بندی، شانه، کارتن، ریزمغذی‌ها و هزینه‌های حمل‌ونقل افزایشی قابل‌توجه داشته‌اند؛ حتی اگر ذرت و سویا در دسترس باشد، سایر اقلام تأثیرگذار بر قیمت نهایی افزایش یافته‌اند.
- فصل و الگوی تقاضا بازگشایی مدارس و آغاز فعالیت کارخانه‌های کیک و کلوچه تقاضای فصلی را بالا برده و این فشار تقاضا در شرایط عرضه محدود، قیمت را بالا می‌برد.
- ویژگی بلندمدت فرایند تولید تولید تخم‌مرغ چرخه‌ای زمان‌بر دارد؛ کاهش یا توقف حمایتی از مرغدار می‌تواند در ماه‌های آینده به افت تولید منجر شود و بازار را ناپایدارتر کند.
پیامدها برای بازار و امنیت غذایی
افزایش هزینه‌های تولید و فشار بر حاشیه سود مرغداران می‌تواند دو مسیر ایجاد کند: یا تولیدکنندگان کاهش تولید و خروج از بازار را انتخاب کنند که منجر به کمبود و نوسان‌های شدیدتر می‌شود، یا تولید ادامه یابد اما هزینه‌ها به مصرف‌کننده نهایی منتقل شود که قدرت خرید خانوارها را کاهش می‌دهد و بار تورمی بر سبد غذایی می‌گذارد. هر دو سناریو زیان‌بار است و نیازمند اقدام سریع سیاست‌گذارانه است.
پیشنهادات عملی برای ثبات بازار
- تضمین تحویل مستمر و شفاف نهاده‌ها از طریق بهبود عملکرد سامانه بازارگاه و مکانیزمی برای جبران اختلاف قیمت بازار آزاد (یارانه یا وام کوتاه‌مدت برای خرید نهاده در مواقع کمبود).
- پک حمایتی کوتاه‌مدت برای مرغداران شامل تسهیلات مالی کم‌بهره یا تعویق تعهدات بانکی و کاهش هزینه‌های غیرفنی (عوارض، مالیات موقت) تا از خروج تولیدکننده از چرخه جلوگیری شود.
جمع‌بندی
جهش اخیر قیمت تخم‌مرغ محصول چندین گلوگاه در زنجیره تأمین است: از تأمین و تخصیص نهاده‌ها تا هزینه‌های بسته‌بندی و تغییر فصل تقاضا. راه‌حل پایدار نیازمند ترکیب سیاست عرضه محور (بهبود بازارگاه و توان تأمین نهاده) و سیاست حمایتی مستقیم از تولیدکنندگان است تا هم تولید حفظ شود و هم فشار هزینه‌ای کمتر به مصرف‌کننده منتقل گردد. بدون این هم‌افزایی، بازار تخم‌مرغ در معرض ناپایداری و نوسانات بیشتر خواهد ماند.
مریم صباحی ، سردبیر مسیر آنلاین با تجربه و تخصص در خبرنگاری