بحران بنزین ایران: چالش‌ها و راه‌حل‌ها
بحث پیرامون افزایش قیمت بنزین در ایران، مجدداً به یکی از مباحث داغ اقتصادی کشور تبدیل شده است. نمایندگان مجلس با اشاره به وضعیت نامناسب معیشتی مردم، مخالفت خود را با هرگونه افزایش قیمت سوخت اعلام کرده‌اند. آن‌ها معتقدند که افزایش قیمت بنزین، به طور غیرقابل کنترلی بر قیمت سایر کالاها و خدمات تاثیر گذاشته و فشار مضاعفی بر دوش مردم می‌گذارد.
از سوی دیگر، مقامات دولتی به چالش‌های اقتصادی ناشی از یارانه پنهان بنزین اشاره می‌کنند. معاون اجرایی رئیس جمهور با تاکید بر ارزان بودن قیمت بنزین نسبت به سایر مایحتاج، بر ضرورت اصلاح قیمت‌گذاری و کاهش هزینه‌های سنگین واردات بنزین اشاره کرده است. وی همچنین قاچاق گسترده بنزین به دلیل اختلاف فاحش قیمت آن با کشورهای همسایه را به عنوان یکی از عوامل اصلی این مشکل برشمرده است. مصرف بالای بنزین با توجه به یارانه‌های کنونی، نیز از دیگر نگرانی‌های مطرح شده است.
اما ریشه مشکل کجاست؟ مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادی، در تحلیل خود به نکته‌ی قابل توجهی اشاره می‌کند: خودروهای پرمصرف تولید داخل. وی معتقد است که مصرف بالای بنزین در ایران، به شدت تحت تاثیر تولید خودروهای با راندمان سوخت پایین است. محاسبات نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از مصرف روزانه بنزین، به خودروهای شخصی مربوط می‌شود و خودروهای تولید داخل با مصرف سوخت بالا، نقش اصلی را در این زمینه ایفا می‌کنند.
دانشمند با ارائه یک مدل محاسباتی، نشان می‌دهد که حتی با اعمال محدودیت‌های احتمالی در توزیع بنزین، کاهش چندانی در میزان مصرف اتفاق نخواهد افتاد، چراکه تعداد بالای خودروهای پرمصرف این کاهش را جبران می‌کند. به گفته‌ی وی، راه حل اساسی کاهش مصرف سوخت، نه افزایش قیمت، بلکه تولید و ترویج خودروهای هیبریدی و کم‌مصرف است.
وی تاکید می‌کند که محدود کردن تولید خودروهای پرمصرف و حمایت از تولید خودروهای هیبریدی، به کاهش سطح مصرف سوخت و کاهش وابستگی به واردات بنزین کمک خواهد کرد. اما به گفته‌ی این کارشناس اقتصادی، مقاومت برخی گروه‌های ذینفع در صنعت خودرو، مانع از اجرای این راهکار موثر می‌شود. او از وجود نوعی “مافیای خودروسازی” صحبت می‌کند که از وضعیت فعلی سود می‌برد و تمایلی به تغییر ندارد. به اعتقاد او، فشار بر خودروسازان داخلی برای تولید خودروهای کم‌مصرف و ایجاد تسهیلات برای خرید خودروهای هیبریدی، راهکاری ضروری برای حل بحران بنزین در ایران است. در غیاب چنین اراده‌ای، چرخه معیوب تولید و مصرف خودروهای پرمصرف به بحران سوخت ادامه خواهد داد.
