## مدیریت فرهنگی و جشنواره فیلم کوتاه تهران: چالش ها و فرصت ها
ساختار و نوع مدیریت بر جریان‌های فرهنگی، نقشی تعیین‌کننده در رشد و تحول هر دوره دارند. سینمای ایران، به‌ویژه در بخش برگزاری جشنواره‌های متعدد، از تأثیرگذاری این نوع نگاه مدیریتی بی‌نصیب نمانده است. هر یک از مدیران، با توجه به دولت حاکم، برای فرهنگ و هنر و به ویژه سینما، تصمیماتی اتخاذ کرده‌اند که نتیجه آن را می‌توان در نوع ژانر و کمیت حضور آثار، با نگاه‌های ایدئولوژیک یا روز جامعه، مشاهده کرد. این تغییر فاز مدیریتی در تمامی حوزه‌های فرهنگ و هنر قابل مشاهده است.
اما آنچه از اهمیت بیشتری برخوردار است و نباید فراموش شود، کیفیت مدیریت و به تبع آن درخشش فیلمسازان در دوره‌های مختلف است که به کارنامه مدیریت‌ها نمره می‌دهد.
**ارزیابی موفقیت یک جریان فرهنگی با میزان درخشش آثار در سطح بین‌المللی**
بهمن عبداللهی، منتقد سینمای ایران که در حوزه فیلمنامه‌نویسی برای فیلم کوتاه نیز فعالیت دارد، با تاکید بر اینکه برای ارزیابی موفقیت یک جریان فرهنگی، از جمله جشنواره فیلم کوتاه، علاوه بر داده‌های آماری، باید میزان حضور و درخشش آثار در سطح بین‌المللی را نیز مورد ارزیابی قرار داد، می‌گوید:
جشنواره فیلم کوتاه تهران از جمله رویدادهای سینمایی مؤثر در داخل کشور است، اما متاسفانه تاثیرگذاری لازم را ندارد، یا به عبارتی بهتر انتظار می‌رود علاوه بر برگزاری سالانه این جشنِ سینمایی، نیم‌نگاهی نیز به خروجی‌های این رویداد در جهت حمایت همه‌جانبه فیلمساز، کشف استعدادهای جدید سینمایی و معرفی آنها به سینمای دنیا داشته باشد.
البته ناگفته نماند که درباره موفقیت یا عدم موفقیت هریک از مواردی که گفته شد، نمی‌توان با قاطعیت صحبت کرد، زیرا هیچ داده‌ای در این زمینه ارائه نشده است.
**ریل‌گذاری اصولی در جشنواره فیلم کوتاه تهران مشهود نیست**
عبداللهی با اشاره به اینکه خاستگاه جشنواره فیلم کوتاه تهران، اساسا انجمن سینمای جوانان ایران به عنوان بزرگترین نهاد آموزشی سینماست که به شکل مویرگی در مناطق مختلف ایران فعالیت می‌کند، می‌پرسد: آیا آموزش فیلمسازی به روش درست در این نهاد انجام می‌شود؟ آیا انجمن سینمای جوان توانسته در بحث کشف استعدادها عملکرد موفقی داشته باشد؟ آیا به فرض اینکه یک فیلمساز در این جشنواره جایزه بگیرد، حمایت‌های بعدی در مسیر صحیح فیلمسازی وجود دارد؟ آیا بر فرض ورود به سینمای حرفه‌ای همچنان موفق خواهند بود؟ با توجه به شواهد ورودی و خروجی فیلمسازان به انجمن سینمای جوان و نمایش دستاورد آنها در ویترین سالانه این انجمن، ریل‌گذاری اصولی مشهود نیست.
وی با بیان اینکه رویکرد مدیریتی در هر دوره از جشنواره مشخص نیست، اظهار داشت: وقتی می‌گویم ریل‌گذاری مشخص نیست، دقیقا از عدم رویکرد صحبت می‌کنم. به عنوان مثال، در دوره‌های مختلف، رویکرد جشنواره توجه به ژانر عنوان شده است، اما فیلم‌هایی که در بستر ژانر ساخته شده‌اند توسط هیات انتخاب رد شده‌اند، در حالی که در ادامه مسیر نمایش خود در جشنواره‌های دیگر خوش درخشیده‌اند و حتی صاحب جایزه هم شده‌اند. این موضوع نشان دهنده ایراد در ریل‌گذاری است، چرا که باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که فیلمساز جوان و عاشق سینما که با هزار امید و آرزو از سرمایه شخصی خود فیلم می‌سازد، انگیزه برای نمایش و ارزیابی آثار خود در این بستر داشته باشد.
**تلاش مدیران تنها عامل موفقیت نیست**
این منتقد سینما در پاسخ به سوال درباره دوره‌های طلایی آموزش فیلمسازان سینمای ایران که فیلمسازانی چون مهرداد اسکویی، امیر توده روستا، وحید موسائیان و بسیاری دیگر از فیلمسازان جوان را پرورش داده‌اند، می‌گوید: موفقیت دوره‌هایی که از آن نام بردید، صرفا مربوط به تلاش مدیران نیست، زیرا سینما در دوره فیلمسازانی که نام بردید، آنالوگ بود و سینما در آن روزگار هنوز صنعتی گران به شمار می‌آمد و دسترسی به آن آسان نبود، بنابراین افراد توانمندتر و خلاق‌تر به حیطه فیلمسازی قدم می‌گذاشتند.
**سینمای ایران در دنیا به نام فیلمسازانی چون عباس کیارستمی و داریوش مهرجویی شناخته شده است**
بهمن عبداللهی با تاکید بر اینکه انجمن سینمای جوان به عنوان بانی جشنواره فیلم کوتاه تهران باید فرصتی برای آموزش فیلمسازان در حوزه‌های تولید، پخش و بازاریابی آثارشان باشد، می‌گوید: سینمای ایران در دنیا به اعتبار فیلمسازان و نامداران هنر این مملکت همچون عباس کیارستمی، اصغر فرهادی، داریوش مهرجویی و دیگر کارگردان‌ها شناخته شده است. به همین دلیل است که فیلمسازان دنیا آثارشان را به جشنواره فیلم کوتاه تهران می‌فرستند. اما از این سو، دوره‌های پخش، بازاریابی و اسپانسرینگ در سیستم آموزشی انجمن سینمای جوانان ایران جدی گرفته نمی‌شود. آیا صرف برگزاری مستر کلاس و کارگاه در جشنواره فیلم کوتاه تهران کافی است؟ خیر، زیرا بسیاری از فیلمسازان جوان و هنرجویان در جشنواره حضور ندارند.
**نیاز به تخصص‌های روز دنیا در سیستم آموزشی**
وی خاطرنشان می‌کند: نکته مهم دیگر توجه به این موضوع است که در سیستم آموزشی باید به تخصص‌های روز دنیا توجه شود. در سینمای ایران همه دوست دارند یا بازیگر یا کارگردان شوند، در حالی که سینمای ما به تخصص‌های دیگری مثل فیلمبردار و صدابردار و به ویژه جلوه‌های ویژه دیجیتالی نیاز دارند که در آموزش‌های نوین این حرفه‌ها هم زن و هم مرد حضور دارند. حال این سوال مطرح است که در جشنواره‌های سینمایی تا چه اندازه آگاهی لازم به جوانان آموزش ندیده داده می‌شود؟ در حوزه فیلمنامه‌نویسی هم که اساس وجودی فیلم کوتاه است، تا چه اندازه داستان‌نویسی، روایت‌نویسی، دیالوگ‌نویسی یا ضرورت تحقیق و پژوهش آموزش داده می‌شود و جوانان فیلمساز تا چه اندازه شیوه‌های نوین نوشتن را می‌دانند؟
**مشکلات در انتخاب فیلم‌ها و عدم شفافیت قوانین**
عبداللهی یادآور می‌شود: در بخش انتخاب فیلم‌ها مشکل وجود دارد و قوانین شفاف نیست. معلوم نیست آثار بر چه اساسی یا آیین‌نامه‌ای انتخاب می‌شوند. در یک دوره به عنوان کار پژوهشی بررسی کردم که هیات انتخاب آن 60 فیلم را بر چه اساسی انتخاب کردند و در میان این تعداد فیلم‌های انتخاب شده، آثار چندان شاخصی به چشم نمی‌خورد. بیشتر که بررسی کردم متوجه شدم در هیات انتخاب افراد خاصی بودند که علاقه به زبان و گویش محلی یا جغرافیایی خاصی داشته و برخی فیلم‌ها که با گویش موردنظر او ساخته شده بود، بی‌چون و چرا انتخاب شده بود. بنابراین پیشنهاد می‌کنم آثار پس از هیات انتخاب توسط یک هیات دیگر، مثلا منتقدان و فیلمسازان مستقل، دیده شود و به نوعی کنترل کیفیت بر آنها صورت گیرد.
**کاهش تولید بعد از کرونا**
سعید نجاتی، فیلمساز فیلم کوتاه که آموزش این حرفه را از انجمن سینمای جوانان قم آغاز کرده و در چهل و یکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران، مسئولیت بخش آرای تماشاگران این دوره از جشنواره را نیز به عهده دارد، درباره برگزاری این جشنواره سینمایی می‌گوید: تکرار مکررات است اگر بگویم که جشنواره فیلم کوتاه تهران مهمترین جشنواره هم برای ایران و هم برای خاورمیانه است و فیلمسازانی که امروزه در دنیای حرفه‌ای و در عرصه فیلم کوتاه یا فیلم بلند داستانی فعالیت می‌کنند، از دل جشنواره فیلم کوتاه بیرون آمدند. انجمن سینمای جوانان همچنین در بخش کارآفرینی نیز موفق بوده است، زیرا بسیاری از هنرجویانی که پس از طی کردن دوره آموزش انجمن سینمای جوانان دارای تخصص شده‌اند، در شهرهای مربوطه خود کار می‌کنند. به این معنا که یا جذب صدا و سیما شده‌اند، یا در فضاهای تبلیغاتی کار می‌کنند یا به عنوان نیروهای سمعی و بصری در موقعیت‌های کاری مشغول به فعالیت هستند.
**رشد دو برابری حضور فیلم‌ها در جشنواره**
کارگردان فیلم تحسین شده “صراحی” با ارزیابی آثار ارسال شده به این دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران می‌گوید: اتفاق ویژه ای که افتاده، با وجود کرونا، با افت تولید مواجه بوده‌ایم که این افت در سال‌های بعد از کرونا بسیار مشهود بود. اما در این دوره از جشنواره حضور فیلم‌ها بیشتر بوده است و با توجه به اینکه مسئول آرای تماشاگران هم هستم، طبق آمار تا این روز از جشنواره نسبت به سال گذشته رشد دو برابری دیده می‌شود.
**کاهش سن حضور در جشنواره**
مسئول آرای تماشاگران این دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران در پاسخ به این سوال که آیا تغییری در گروه سنی فیلمسازانی که به این جشنواره فیلم ارسال کرده‌اند، ایجاد شده است؟ می‌گوید: سوال درستی بیان کردید، دقیقا سن حضور در جشنواره فیلم کوتاه پایین آمده است، به خصوص اینکه المپیاد فیلمسازی در جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان به منظور ایجاد آمادگی برای ورود به دنیای حرفه‌ای برگزار می‌شود.
**برنامه آموزش رایگان برای فیلمسازان برگزیده**
وی یادآور می‌شود: از دوره اول برپایی المپیاد فیلمسازی تا دوره 6 افتخار داشتم در خدمت فیلمسازان نوجوان در بخش المپیاد فیلمسازی باشم و طبق تفاهم‌نامه‌ای که بین بنیاد سینمایی فارابی و انجمن سینمای جوانان وجود داشت، فیلمسازان برگزیده در بخش المپیاد به صورت رایگان در شهرهای خود آموزش سینما می‌دیدند.
