یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه سلامت موفق به راه‌اندازی سامانه‌ای نوآورانه در زمینه پزشکی فردمحور شده است که به کمک آن می‌توان تنها با دریافت نمونه بزاق، گزارش جامعی از وضعیت ژنتیکی افراد را با دقت بیش از ۹۸ درصد تهیه کرد. این فناوری با بهره‌گیری از الگوریتم‌های پیشرفته هوش مصنوعی و تأیید سازمان FDA ایالات متحده، گامی مهم در مسیر تشخیص زودهنگام، پیشگیری هدفمند و ارتقای کیفیت زندگی افراد به‌ویژه در ایران محسوب می‌شود.
شناسایی استعدادها و ریسک بیماری‌ها با تحلیل دقیق داده‌های ژنتیکی
رومینا مرادپور، قائم‌مقام مدیرعامل و مدیر مارکتینگ این شرکت، در گفت‌وگویی با ایسنا اظهار داشت: «تمرکز ما بر پزشکی فردمحور و ارائه راهکارهای مبتنی بر داده‌های ژنتیکی است؛ با هدف تشخیص ریسک ابتلا به بیماری‌ها، شناسایی استعدادهای نهفته، نقاط قوت و ضعف فرد و طراحی برنامه‌های مراقبتی متناسب با شرایط ژنتیکی او.»
وی افزود: نرم‌افزار اختصاصی این مجموعه بر پایه الگوریتم‌های یادگیری ماشین توسعه یافته و قادر است داده‌های خام ژنتیکی را تفسیر کرده و آن‌ها را در قالب یک گزارش تفصیلی در حوزه‌هایی مانند تغذیه، ورزش، روان‌شناسی، بیماری‌های ارثی و نادر، سلامت پوست، قلب، مغز و متابولیسم ارائه دهد.
نمونه‌برداری غیرتهاجمی و کاربردی برای همه سنین
به گفته مرادپور، افراد در تمامی گروه‌های سنی می‌توانند با ثبت درخواست در سامانه، کیت نمونه‌برداری را دریافت کرده و نمونه بزاق خود را در منزل تهیه و ارسال کنند. پس از گذشت حدود شش تا هشت هفته، گزارش تحلیلی به همراه توصیه‌های مشاوره‌ای در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد. این خدمات برای کودکان یک‌ساله تا سالمندان ۹۰ ساله قابل استفاده است و تنها مختص بیماران نیست، بلکه عامه مردم نیز می‌توانند برای خودشناسی و پیشگیری از بیماری‌ها از این امکان بهره‌مند شوند.
از دانشگاه سایمون فریزر تا راه‌اندازی اکوسیستم پزشکی فردمحور در ایران
پایه‌گذار این شرکت دانش‌بنیان، فارغ‌التحصیل دانشگاه سایمون فریزر کانادا، ایده اولیه پروژه را مطرح و پس از بازگشت به کشور، با همراهی جمعی از متخصصان، آن را بومی‌سازی کرده است. از سال ۱۳۹۷ تاکنون، این شرکت مسیر توسعه خدمات ژنتیک را با اتکا به دانش روز دنبال کرده و توانسته در تعامل با نهادهای پژوهشی و درمانی از جمله پژوهشگاه غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران جایگاه قانونی خود را مستحکم کند.
ماه گذشته نیز طی مراسمی با حضور وزیر بهداشت، از اکوسیستم پزشکی فردمحور به‌طور رسمی رونمایی شد؛ اقدامی که می‌تواند نقطه‌عطفی برای گسترش خدمات شخصی‌سازی‌شده در عرصه سلامت کشور باشد.
چالش‌های پیش‌رو و راهکارهای توسعه پایدار خدمات ژنتیک
مرادپور در ادامه به موانع موجود اشاره کرد و افزود: «یکی از چالش‌های مهم، هزینه بالای خدمات ژنتیکی است که تلاش کرده‌ایم با ارائه تسهیلات مالی آن را برای عموم قابل استفاده‌تر کنیم. اگر بتوانیم همکاری گسترده‌تری با شرکت‌های بیمه داشته باشیم، امکان ارائه خدمات فراگیر با هزینه پایین‌تر نیز فراهم خواهد شد.»
وی با تأکید بر اهمیت نگهداشت نیروی انسانی متخصص، ادامه داد: «ما در شرایط سخت اقتصادی، تلاش کرده‌ایم انسجام تیم را حفظ کنیم و با ایجاد انگیزه، مسیر توسعه را ادامه دهیم. همچنین دریافت مجوزها در مراحل ابتدایی با دشواری همراه بود که خوشبختانه با حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری و پیگیری مستمر، اکنون ساختار قانونی مشخصی برای این نوع خدمات در کشور تعریف شده است.»
این پروژه با تکیه بر فناوری روز و دانش بومی، نمونه‌ای موفق از تلفیق هوش مصنوعی و پزشکی فردمحور در ایران است؛ رویکردی که می‌تواند به پیشگیری مؤثر، درمان هدفمند و ارتقای سیستم سلامت کشور منجر شود.