“`html
در سال ۱۹۷۲، پژوهشی شگفت‌انگیز در معدن اورانیوم پیرلات فرانسه رخ داد. یک فیزیکدان در بررسی نمونه‌ها، با پدیده‌ای غیرمنتظره مواجه شد: ناهنجاری در نسبت ایزوتوپ‌های اورانیوم.
اورانیوم از سه ایزوتوپ اصلی تشکیل می‌شود: اورانیوم ۲۳۸ (فراوان‌ترین)، اورانیوم ۲۳۵ (باارزش برای واکنش‌های هسته‌ای)، و اورانیوم ۲۳۴ (کمترین فراوانی). در حالت طبیعی، اورانیوم ۲۳۵ حدود ۰.۷۲ درصد از کل اورانیوم را تشکیل می‌دهد. اما در نمونه‌ی یافت‌شده، این نسبت به ۰.۷۱ درصد کاهش یافته بود – تفاوت اندکی که از نظر علمی بسیار قابل‌توجه بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این ناهنجاری را تایید کرد: تمام اورانیوم طبیعی موجود در طبیعت دارای ۰.۷۲ درصد اورانیوم ۲۳۵ است. اما این نمونه خاص، معدنی از منطقه اوکلو در گابن آفریقا، نشان از کاهش این نسبت به حدود ۰.۴ درصد در برخی دیگر از ذخایر این منطقه داشت. این پرسش اساسی را مطرح کرد: چه فرایندی باعث این کاهش غیرعادی شده است؟
در ابتدا، فرضیه‌ی دخالت انسانی مطرح شد؛ اما تحقیقات بیشتر، فرضیه‌ای شگفت‌انگیز را تایید کرد: این کاهش نتیجه‌ی یک رآکتور هسته‌ای طبیعی بود که حدود دو میلیارد سال پیش فعال بوده است. تحلیل‌های ایزوتوپی عناصر نادر و طیف‌های کریپتون-زنون – مختص شکافت اورانیوم ۲۳۵ – این فرضیه را به اثبات رساند.
اما چگونه چنین واکنشی در طبیعت رخ داده است؟ در گذشته، فراوانی اورانیوم ۲۳۵ بسیار بیشتر از امروز بود. علاوه بر این، آب زیرزمینی نقشی حیاتی در این واکنش ایفا کرده است. آب، مانند نقش خود در رآکتورهای هسته‌ای امروزی، سرعت نوترون‌ها را کنترل می‌کرده است. گرم شدن آب و تبدیل آن به بخار، واکنش را متوقف می‌کرده و خنک شدن و بازگشت آب، واکنش را دوباره فعال می‌کرده است.
دانشمندان تخمین می‌زنند قدرت این رآکتور طبیعی حدود ۱۰۰ کیلووات بوده و برای چند صد هزار سال فعال مانده است. این رآکتور طبیعی، پس از هزاران سال به‌طور تدریجی خاموش شده است.
کشف این رآکتور هسته‌ای طبیعی، نشان از پویایی و شگفتی‌های زمین‌شناسی در گذشته‌ی بسیار دور دارد و جزئیات بی‌نظیری از تاریخ طبیعی زمین را آشکار می‌کند. این یک پدیده بی‌همتا و ارزشمند در زمینه‌ی علوم زمین و فیزیک هسته‌ای است.
“`
