## نفس‌های آلوده، جان‌های بی‌جان
مازوت‌سوزی، این غول سیاه که با شروع فصل سرما هجوم می‌آورد و نفس شهروندان را در شهرهای بزرگ تنگ می‌کند، امسال با تصمیم جسورانه‌ی رئیس جمهور، مسعود پزشکیان، به بن‌بست رسید. دستور توقف سوزاندن این سوخت خطرناک در نیروگاه‌های برق کرج، اصفهان و اراک، نفس راحتی به سینه‌های فعالان محیط زیست و دوستداران هوای پاک کشاند.
اما این تصمیم، همچون بسیاری از تصمیم‌های مهم، با مخالفت‌ها و موافقات فراوانی مواجه شد. گروهی، توقف مازوت‌سوزی را به اقتصاد کشور ضربه می‌زنند و آن را عاملی برای قطعی‌های برق می‌دانند. اما موافقان، سلامت مردم را ارزشمندتر از هر چیز دیگری می‌دانند و با جان و دل از این اقدام پشتیبانی می‌کنند.
برای بررسی ابعاد این تصمیم مهم، با دکتر …، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفتگو کردیم.
**مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا، یک فاجعه‌ی خاموش**
آلودگی هوا، این قاتل نامرئی، هر ساله جان میلیون‌ها انسان را در دنیا می‌گیرد و به عنوان دومین عامل مرگ زودرس پس از فشار خون شناخته می‌شود. فشار خون نیز خود از پیامدهای مواجهه با هوای آلوده است.
وزارت بهداشت، طبق قانون هوای پاک، وظیفه محاسبه‌ی مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا و خسارت‌های اقتصادی ناشی از آن را بر عهده دارد. بررسی آمار مرگ و میر در ۵۷ شهر با جمعیتی حدود ۴۸ میلیون نفر، نشان می‌دهد که ۳۰ هزار و ۶۹۰ نفر از هموطنانمان در سال ۱۴۰۲ بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند.
**هزینه‌ای سنگین برای سلامتی**
آلودگی هوا، علاوه بر تلفات جانی، خسارات اقتصادی سنگینی را نیز به سیستم سلامت کشور تحمیل می‌کند. برآورد وزارت بهداشت نشان می‌دهد که این هزینه به ۱۲ میلیارد دلار در سال می‌رسد که ۱۰ درصد آن (حدود ۱.۲ میلیارد دلار) مستقیماً به نظام سلامت کشور تحمیل می‌شود.
**آلودگی هوا: تهدیدی جدی برای کودکان**
آلودگی هوا به ویژه برای کودکان تهدیدی جدی است. این آلودگی، بعد از سوءتغذیه، دومین علت مرگ زودرس کودکان است. آلودگی هوا در تمام مراحل زندگی انسان از دوران جنینی تا سالمندی، اثرات منفی بر سلامتی می‌گذارد. مطالعات نشان می‌دهند که آلودگی هوا در ابتلا به سرطان به ویژه سرطان خون در کودکان نقش دارد.
**آلودگی هوا، مانعی بر سر راه جوانی جمعیت**
مواجهه کودکان، نوزادان و مادران باردار با هوای آلوده، عوارض خطرناکی مانند تولد زودرس، وزن کم نوزادان، مرگ زودرس، عفونت‌های تنفسی و کاهش ضریب هوشی را در پی دارد. کنترل آلودگی هوا می‌تواند به بهبود وضعیت جمعیت و سلامت کودکان کمک شایانی کند.
**مازوت‌سوزی: یک تهدید جدی**
غلظت ذرات معلق در ایران به طور میانگین ۳۰ میکروگرم بر مترمکعب است که ۶ برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و 2.5 برابر استاندارد ملی کشور است. این رقم نشان می‌دهد که مردم ما چند برابر استاندارد ملی با ذرات معلق مواجه هستند.
مازوت و سوخت‌های سنگین، گاز دی اکسید گوگرد و ذرات معلق زیر 2.5 میکرون را آزاد می‌کنند که برای سلامتی بسیار مضر هستند. توقف مازوت‌سوزی، می‌تواند نقش بسزایی در کاهش این آلاینده‌ها داشته باشد.
**چرا مازوت‌سوزی به بن‌بست رسید؟**
وزارت بهداشت در سال‌های گذشته، با انجام مطالعات و ارائه گزارش‌های مستند، خطرات مازوت‌سوزی را به اطلاع سیاستگذاران رسانده بود. اما عدم حمایت از این گزارش‌ها، منجر به تداوم مازوت‌سوزی شد.
یکی از دلایل تداوم مازوت‌سوزی، بحث ناترازی انرژی در کشور است. مصرف بالای انرژی در کشور، نیروگاه‌ها را مجبور به استفاده از مازوت برای تامین سوخت خود و تولید برق می‌کند.
**تصمیمی شجاعانه در جهت سلامت مردم**
توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها، تصمیمی شجاعانه در جهت تامین سلامت مردم است. این تصمیم نشان می‌دهد که سلامت مردم جزو اولویت‌های اصلی نظام جمهوری اسلامی است.
**چند ساعت خاموشی یا زندگی با گازهای سمی؟**
آلودگی هوا، طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، سرطان‌زای قطعی است و مواجهه طولانی مدت با آن، موجب ابتلا به سرطان به ویژه در کودکان می‌شود.
هر ۲۰ میکروگرم مواجهه با غلظت ذرات معلق در هوا، معادل مصرف یک نخ سیگار است. در روزهای آلوده، غلظت ذرات معلق چند برابر می‌شود و گویی هر شهروند غیرسیگاری چند نخ سیگار کشیده است.
**توقف مازوت‌سوزی، آغاز راهی پر از امید**
برای کاهش آلودگی هوا، علاوه بر توقف مازوت‌سوزی، اقدامات دیگری نیز باید انجام شود. توسعه ناوگان حمل و نقل و حرکت به سمت مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر، از مهم‌ترین این اقدامات هستند.
طبق قانون هوای پاک، وزارت نیرو موظف است سالانه ۱۰ درصد از تولید انرژی و برق خود را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کند. موقعیت جغرافیایی کشور ما، امکان استفاده از انرژی خورشیدی و بادی را فراهم کرده است.
**موانع موجود**
در سال‌های اخیر، اقداماتی در راستای کاهش آلودگی هوا انجام شده است که منجر به حفظ وضع موجود شده است. اما یکی از موانع اصلی، تحریم‌ها هستند که ورود تکنولوژی‌های جدید به کشور و تامین منابع مالی مورد نیاز برای انجام اقدامات لازم را با مشکل مواجه کرده‌اند.
