ایران تنها چهار سال فرصت دارد تا از سقوط به “چاله جمعیتی” جلوگیری کند. این هشدار را دکتر صابر جباری، رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، اعلام کرده و تأکید می‌کند که سیاست‌های پیشین در محدود کردن سن باروری، یک اشتباه بوده است. این فرصت طلایی، برای حداکثر فرزندآوری پیش روی کشور قرار دارد و پس از آن، شرایط به مراتب دشوارتر خواهد شد.
مفهوم “پنجره جمعیتی” و اهمیت “امکان باروری”
دکتر جباری با تشریح مفهوم “پنجره جمعیتی” که در علم اقتصاد نیز کاربرد دارد، توضیح داد: “پنجره جمعیتی به تعداد نیروی کار مولد کشور در بازه سنی ۱۵ تا ۶۵ سال اشاره دارد. در کنار آن، ‘امکان باروری’ نیز از مفاهیم کلیدی مرتبط با پنجره باز جمعیتی است.”
وی تأکید کرد که بر اساس الگوهای باروری در ایران، عمده زنانی که در حال حاضر امکان باروری دارند، متولدان دهه ۶۰ و پیش از آن هستند. تعداد زنانی که پس از دهه ۷۰ شمسی وارد سن باروری می‌شوند، به شدت کاهش می‌یابد. این روند، زنگ خطری جدی برای آینده جمعیتی کشور محسوب می‌شود. از این رو، چهار سال پیش رو، “فرصت طلایی” برای حداکثر فرزندآوری است تا کشور دچار چاله جمعیتی نشود؛ پس از این بازه زمانی، محدودیت‌ها و شرایط سخت‌تر خواهد شد.
بازنگری در سیاست‌های تنظیم خانواده: رفع محدودیت‌های سنی باروری
دکتر جباری به اشتباهات گذشته در سیاست‌های تنظیم خانواده اشاره کرد و گفت: “هنگامی که سیاست‌های تنظیم خانواده اجرا شدند، محدودیت‌های بی‌موردی در باروری ایجاد کردند؛ به گونه‌ای که توصیه می‌شد افراد کمتر از ۱۸ سال و بالای ۳۵ سال باردار نشوند. ایجاد محدودیت در سن باروری یک اشتباه بود.“
وی افزود: “بر اساس منابع علمی معتبر جهانی، محدودیتی در سن باروری وجود ندارد. حتی برخی کشورها مانند ایالات متحده آمریکا، از زنانی که در ۵۰ سالگی باردار می‌شوند، حمایت می‌کنند.” این رویکرد جدید وزارت بهداشت نشان‌دهنده تغییر نگاهی است که به دنبال حمایت از مادران در هر سنی است.
بسته‌های حمایتی جامع برای بارداری ایمن
رئیس مرکز جوانی جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینکه هیچ محدودیتی در سن بارداری وجود ندارد، اعلام کرد: “برای زنان باردار در هر سنی، بسته‌های مراقبتی و حمایتی جامعی در نظر گرفته شده و ارائه می‌شود. بیش از ۱۰۰ خدمت در دوران پیش و پس از بارداری به زنان ارائه می‌دهیم تا در ارتباط با دوران بارداری نگرانی نداشته باشند.”
این بسته‌های بهداشتی و درمانی بازنگری شده‌اند تا زنان باردار در دوران بارداری با مشکل خاصی مواجه نشوند. هدف اصلی این است که در صورت بروز هرگونه چالش، آن مشکل برطرف شده و سلامت مادر و جنین به طور کامل تضمین شود. این تدابیر، اطمینان خاطر بیشتری را برای خانواده‌ها فراهم می‌کند تا با آسودگی خاطر نسبت به فرزندآوری اقدام کنند.
سامانه رضایت‌سنجی: صدای مادران در زایشگاه‌ها
در راستای بهبود کیفیت خدمات، دکتر جباری از رونمایی سامانه رضایت‌سنجی زنان باردار در زایشگاه‌ها خبر داد. وی گفت: “بازخوردهای زنان به صورت روزانه در این سامانه ثبت می‌شود. وزارت بهداشت، معرفی دقیق این سامانه و آشنایی کامل مردم با آن را در دستور کار خود قرار داده است تا نظرات یک میلیون زایمان سالانه کشور را در این سامانه جمع‌آوری کنیم.”
او توضیح داد که بازخوردهای دریافتی از زنان در تصمیم‌گیری‌ها بسیار مؤثر است و به وزارت بهداشت کمک می‌کند تا نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را برطرف کند. میزان مشارکت در این سامانه نظرسنجی، با افزایش آگاهی زنان از وجود آن، روز به روز در حال افزایش است. این سامانه، گامی مهم در جهت شفافیت و ارتقای خدمات بهداشتی و درمانی در حوزه بارداری و زایمان محسوب می‌شود و می‌تواند نقش کلیدی در سیاست‌گذاری‌های آتی جمعیت ایفا کند.